એક બીજું આકાશ

વાર્તા – કુસુમ અગ્રવાલ.

પતિ ક્ષિતિજના ઓફિસ ગયા પછી માનસી આકાશના ઘરે આવવાની રાહ કેમ જેાતી હતી? તે બંને વચ્ચે શું સંબંધ હતો, જેનાથી ક્ષિતિજ અજાણ હતો…
અચાનક શરૂ થયેલા વરસાદે મોસમ ખુશનુમા બનાવી દીધી હતી.
માનસીએ બારીની બહાર જેાયું.
વૃક્ષછોડ પર ઝરમરતું પાણી તેમનું રૂપ નિખારી રહ્યું હતું.
આ મોસમમાં માનસીને મન થયું કે વરસાદમાં તે પણ પોતાનું તનમન ભીંજવી લે.
તેની દિનચર્યા તેણે અટકાવી દીધી. જાણે કહેતી હોય કે અમને છોડીને ક્યાં ચાલી નીકળી.
પહેલાં અમને તો મળી લે.
રોજ આ ત્રણ કામ.
હું કંટાળી ગઈ છું આ બધાથી.
સવારસાંજ બંધન જ બંધન. ક્યારેક તનનું, ક્યારેક મનનું.
જા હું તને નહીં મળું.
મનોમન નક્કી કરીને માનસીએ કામકાજ છોડીને વરસાદમાં ભીંજવાનું નક્કી કર્યું.

ક્ષિતિજ ઓફિસ ગયો હતો અને માનસી ઘરમાં એકલી હતી.
જ્યાં સુધી ક્ષિતિજ ઘરમાં રહેતો હતો, તે કોઈ ને કોઈ હલનચલન કરતો રહેતો હતો અને પોતાની સાથે માનસીને પણ તેમાં ગૂંચવેલી રાખતો હતો.
જેાકે માનસીને આ વાતથી કોઈ મુશ્કેલી નહોતી અને તે ખુશીખુશી ક્ષિતિજનો સાથ નિભાવતી હતી.
તેમ છતાં તે ક્ષિતિજના ઓફિસ ગયા પછી સ્વયંને બંધનમુક્ત અનુભવતી હતી અને મનફાવે તેમ કરતી હતી.
આજે પણ માનસી એક આઝાદ પક્ષીની જેમ ઊડવા તૈયાર હતી.
તેણે વાળમાંથી કલ્ચર કાઢીને તેને ખુલ્લા છોડી દીધા, ક્ષિતિજને તે બિલકુલ પસંદ નહોતું.
મોબાઈલને સ્પીકરથી અટેચ કરીને મનપસંદ ફિલ્મી સંગીત લગાવી દીધું, જે ક્ષિતિજની નજરમાં બિલકુલ મૂર્ખામી હતી. તેથી જ્યાં સુધી તે ઘરમાં રહેતો હતો, વગાડી ન શકાય.
એટલે કે હવે માનસી પોતાની આઝાદીના સુખને ભોગવી રહી હતી.

આજે મોસમમાં આનંદ માણવાનો સમય હતો.
તે માટે તે વરસાદમાં ભીંજવા આંગણામાં જવાની જ હતી કે ડોરબેલ રણક્યો.
વરસાદમાં કોણ હશે.
પોસ્ટમેનને તો હજી વાર છે.
ધોબી ના હોય, દૂધવાળો પણ નથી.
તો પછી કોણ છે? વિચારતીવિચારતી માનસી દરવાજાની નજીક પહોંચી.
દરવાજા પર તે વ્યક્તિ હતી, જેની તેણે કલ્પના પણ નહોતી કરી.
‘‘આવો.’’ તેણે દરવાજેા ખોલીને ખચકાટ સાથે કહ્યું અને આગંતુક અંદર આવ્યો તો તે બોલી, ‘‘પણ તે ઓફિસ ગયા છે.’’
‘‘હા, મને ખબર છે. મેં તેમની ગાડીને નીકળતા જેાઈ હતી.’’
આગંતુક તેમની સોસાયટીનો હતો, તેણે અંદર આવીને સોફા પર બેસતા કહ્યું.
આ સાંભળીને માનસી મનોમન ગણગણી કે જેાઈ જ લીધું હતું તો પછી ચાલ્યા કેમ આવ્યા…

તે મનોમન આકાશના કસમયે આવવાથી ગુસ્સે હતી, કારણ કે તેના આવવાથી તેનો વરસાદમાં ભીંજવાનો પ્રોગ્રામ રદ થઈ ગયો હતો, પણ કમને તે સોફા પર બેસી ગઈ.
શિષ્ટાચારવશ માનસીએ વાતચીત શરૂ કરી,
‘‘તમે કેમ છો? ઘણા દિવસ પછી દેખાયા.’’
‘‘તમે જેાઈ જ રહ્યા છો… બિલકુલ ઠીક છું. કામ પર જવા નીકળ્યો જ હતો કે વરસાદ શરૂ થયો. વિચાર્યું અહીં આવી જઉં, આ બહાને તમારી સાથે મુલાકાત પણ થશે.’’
‘‘સારું કર્યું આવી ગયા. તમારું જ ઘર છે. ચા-કોફી શું લેશો?’’
‘‘તમે જે પિવડાવો. તમારો સાથ અને તમારા હાથની દરેક વસ્તુ મંજૂર છે.’’
આકાશે સ્મિત કરતા કહ્યું તો માનસીનો બગડેલો મૂડ થોડોક સામાન્ય થયો, કારણ કે તે સ્મિતમાં પોતાનાપણું હતું.

માનસી ૨ કપ ચા બનાવી લાવી.
ચા દરમિયાન કેટલીક ઔપચારિક વાત થતી રહી.
આ દરમિયાન વરસાદ ઓછો થઈ ગયો.
‘‘તમારી પરવાનગી હોય તો હવે હું જઉં?’’ આકાશના ચહેરા પર તે જ સ્મિત હતું.
‘‘હા.’’ માનસીએ કહ્યું,
‘‘ક્યારેક ભાભી સાથે આવજેા.’’
‘‘જરૂર, તે આવશે તો તેને પણ લાવીશ. તમે તો જાણો છો કે તેને ક્યાંય આવવુંજવું નથી ગમતું.’’ કહેતાં આકાશનો ચહેરો ઉદાસ થઈ ગયો.
માનસીને લાગ્યું કે તેણે આકાશની દુખતી નસ પર હાથ મૂકી દીધો, કારણ કે તે જાણતી હતી કે આકાશની પત્ની માનસિક રીતે અસ્વસ્થ છે, તેથી લોકો સાથે વાત કરતા ખચકાય છે.

‘‘શું હું અંદર આવી શકું છું?’’ બીજા દિવસે પણ જ્યારે સસ્મિત ચહેરે આકાશે પૂછ્યું ત્યારે જવાબમાં માનસી પણ સ્મિત કરવા લાગી અને દરવાજેા ખોલ્યો.
‘‘ચા કે કોફી?’’
‘‘કંઈ જ નહીં… ઔપચારિકતા કરવાની જરૂર નથી. આજે પણ તમારી સાથે વાત કરવાની ઈચ્છા થઈ તો આવી ગયો.’’
‘‘સારું કર્યું. હું પણ બોર થઈ રહી હતી.’’ માનસી જાણતી હતી કે તેને કહેવાની જરૂર નહોતી કે ક્ષિતિજ ક્યાં છે, કારણ કે નક્કી તે જાણતા હતા કે તે ઘરે નથી.
આ રીતે આકાશની અવરજવરનો સિલસિલો શરૂ થઈ ગયો.

આ સોસાયટીમાં કોઈના ઘરે આવવાજવાનો રિવાજ ઓછો હતો.
અહીં મોટાભાગની મહિલાઓ નોકરિયાત હતી કે પછી નાના બાળકોવાળી.
એક તે જ અપવાદ હતી જે ન જેાબ કરતી હતી અને ન નાના બાળકોવાળી હતી.
માનસી નો એકમાત્ર દીકરો ૧૦ મા ધોરણમાં બોર્ડિંગ સ્કૂલમાં અભ્યાસ કરતો હતો.
પોતાની એકલતાથી કંટાળીને માનસી હંમેશાં એક મિત્રની જરૂરિયાત અનુભવતી હતી અને હવે તે જરૂરિયાત આકાશના આવવાથી પૂરી થવા લાગી હતી, કારણ કે તે ઘરગૃહસ્થીની વાતથી લઈને ફિલ્મ, રાજનીતિ, સાહિત્ય તમામ પ્રકારની ચર્ચા કરતા હતા.
આકાશ લગભગ રોજ ઓફિસ જતા પહેલાં માનસીને મળવા આવતો હતો અને હવે સ્થિતિ એ હતી કે માનસી ક્ષિતિજના ગયા પછી આકાશની રાહ જેાતી હતી.

એક દિવસ જ્યારે આકાશ ન આવ્યો ત્યારે બીજા દિવસે તેના આવતા જ પૂછ્યું, ‘‘શું થયું, કાલે કેમ ન આવ્યા? મેં કેટલી રાહ જેાઈ?’’ આકાશે આશ્ચર્યચકિત થઈને માનસી તરફ જેાયું અને પછી બોલ્યા, ‘‘એટલે? મેં રોજ આવવાનો વાયદો ક્યારે કર્યો?’’
‘‘તમામ વાયદા કરો એ જરૂરી નથી… આપમેળે થઈ જાય છે. હવે મને તમારી રોજ આવવાની ટેવ પડી ગઈ છે.’’
‘‘ટેવ કે પ્રેમ?’’ આકાશે સ્મિત કરતા પૂછ્યું તો માનસી ચોંકી, તેણે જેાયું કે આજે તેનું સ્મિત રોજ કરતાં અલગ છે.
માનસી ગુસ્સે થઈ ગઈ, પછી તેને લાગ્યું કે કદાચ તે મજાક કરી રહ્યો છે.
ગુસ્સા પર કાબૂ રાખતા તે હંમેશાંની જેમ બોલી, ‘‘બેસો, આજે ક્ષિતિજનો જન્મદિન છે. મેં કેક બનાવી છે. હમણાં લઈને આવું છું.’’
‘‘તમે મારી વાતનો જવાબ ન આપ્યો.’’ આકાશ ફરી બોલ્યો તો તેને વાતની ગંભીરતાનો અહેસાસ થયો.

‘‘શું જવાબ આપું.’’
‘‘કહી દો કે તમે મારી રાહ એટલે જુઓ છો કે તમે મને પસંદ કરો છો.’’
‘‘હા, બંને વાત સાચી છે.’’
‘‘એટલે પ્રેમ છે.’’
‘‘ના, મિત્રતા.’’
‘‘એક જ વાત છે. મહિલા અને પુરુષની મિત્રતાને આ જ નામ આપવામાં આવે છે.’’ આકાશે માનસી તરફ હાથ વધારતા કહ્યું.
‘‘હા, આપી શકાય.’’ માનસીએ હાથને હટાવતા કહ્યું,
‘‘કારણ કે સામાન્ય મહિલાપુરુષ મિત્રતાનો અર્થ તેને જ સમજે છે અને મિત્રતાના નામે તે કરે છે જે પ્રેમમાં થાય છે.’’
‘‘આપણે પણ સામાન્ય મહિલાપુરુષ જ છીએ.’’
‘‘હા છીએ, પણ મારી વિચારસરણી જુદી છે.’’
‘વિચારસરણી કે ડર?’’
‘‘ડર શેનો?’’
‘‘ક્ષિતિજનો. તમે ડરો છો કે ક્યાંક તેને ખબર પડશે તો?’’
‘‘ના, પ્રેમ, વફા અને સમર્પણને ડર ન કહેવાય.
હકીકતમાં ક્ષિતિજ તો તેના કામમાં એટલો બિઝી રહે છે કે હું તેની પાછળ શું કરું છું.
તે નથી જાણતો અને હું ન ઈચ્છુ તો તે ક્યારેય જાણી પણ ન શકે.’’
‘‘પછી વાંધો શું છે?’’
‘‘વાંધો માનસિકતાનો છે, વિચારસરણીનો છે.’’
‘‘માનસિકતા બદલી શકાય.’’

‘‘હા, જેા જરૂર પડે તો… પણ મારે તેની જરૂર નથી.’’
‘‘તેમાં બૂરાઈ શું છે?’’
‘‘બૂરાઈ છે… આકાશ, તમે નથી જાણતા આપણા સમાજમાં મહિલાપુરુષની મિત્રતાને ઉપેક્ષાની દષ્ટિથી જેાવાનું આ મુખ્ય કારણ છે.
જાણે છે એક મહિલા અને પુરુષ સારા મિત્ર બની શકે છે, કારણ કે તેમની વિચારસરણીનો દષ્ટિકોણ અલગ હોય છે.
તેથી વિચારોમાં ભિન્નતા આવે છે.
આ સ્થિતિમાં વાતચીત કરવાની મજા આવે છે, પરંતુ એવું નથી થતું.’’

‘‘ઘણી વાર એક મહિલા અને પુરુષ સારા મિત્ર બનવાના બદલે પ્રેમી બનીને રહી જાય છે અને પછી કેટલીય વાર પરિસ્થિતિના માર્યા એવી દિશામાં ચાલવા લાગે છે, જ્યાં કોઈ મંજિલ નથી હોતી.’’
‘‘પણ આ તો સ્વાભાવિક છે, કુદરતી છે, તેને કેવી રીતે અટકાવી શકાય?’’
‘‘પોતાના હિત માટે જે રીતે આપણે અન્ય કુદરતી વસ્તુ, જેનાથી આપણને નુકસાન થાય છે, પણ નિયંત્રણ મેળવી શકાય છે.’’
‘‘એટલે તમારી ના છે.’’ એવું લાગતું હતું જાણે કે આકાશ ઉદાસ થઈ ગયો હતો.
‘‘તેમાં ના અને હા નો પ્રશ્ન જ ક્યાં છે? મને તમારી મિત્રતા પર હજી પણ કોઈ મુશ્કેલી નથી, પણ શરત એ છે કે મારી પાસેથી અન્ય કોઈ અપેક્ષા ન રાખો.’’
‘‘બંને વાતનું સમાંતર થવું મુશ્કેલ છે.’’
‘‘જાણું છું તેમ છતાં પ્રયાસ કરજેા.’’
‘‘જઉં છું.’’
‘‘કાલે આવશો?’’
‘‘કંઈ કહી નથી શકતો.’’

સવાર ના ૧૦ વાગ્યા છે.
ક્ષિતિજ ઓફિસ ગયો છે, પણ આકાશ હજી સુધી નથી આવ્યો. માનસી ફરીથી એકલતા અનુભવવા લાગે છે.
‘લાગે છે આકાશ આજે નહીં આવે. કદાચ મારો વ્યવહાર તેમના માટે અપ્રત્યાશિત હતો, તેમને મારી વાત ગમી નહીં હોય.
કદાચ તે મને સમજી શકતા. વિચારીને માનસીએ મ્યૂઝિક ઓન કરી દીધું અને સોફા પર બેસીને એક મેગેઝિન વાંચવા લાગી.

અચાનક ડોરબેલ રણક્યો.
માનસી દરવાજા તરફ દોડી.
જેાયું તો દરવાજા પર હંમેશાંની જેમ આકાશ સ્મિત કરતો હતો.
માનસીએ પણ સ્મિત કરતા દરવાજેા ખોલ્યો.
તેણે આકાશને જેાયો.
આજે તેનું તે જ સ્મિત પાછું આવી ગયું હતું.
આજે માનસીને વિશ્વાસ થઈ ગયો કે હવે સમાજમાં મહિલાપુરુષના સંબંધની ઉડાનને નવી દિશા મળશે, કારણ કે તેને એક બીજું આકાશ મળી ગયું છે.