અફઘાનિસ્તાનમાં ધાર્મિક અને રાજકીય લડાઈ ચાલુ છે મૂળમાં તેનો ધર્મ ઈસ્લામ છે. કટ્ટરપંથી તાલિબાન શરિયા કાનૂનના સખત તરફદાર રહ્યા છે. તેઓ માણસના પહેરવેશથી લઈને તેના વ્યવહાર સુધ્ધાને પોતાની અનુસાર ચલાવવા ઈચ્છે છે. તે પુરુષને દાઢી રાખવા, ટોપી પહેરવા અને મહિલાઓને બુરખો ઓઢવા માટે કડકાઈપૂર્વક પાલન કરાવનાર છે. તેમાં પણ મહિલાઓ માટે તેમના વિચાર ખૂબ સંકુચિત છે. તાલિબાનો મહિલાઓને એક સેક્સ ટોયથી વધારે કંઈ જ સમજતા નથી. આ જ કારણસર ભણેલીગણેલી, ઓફિસમાં કામ કરતી અને પ્રગતિશીલ અફઘાન મહિલાઓમાં સત્તા બદલવાને લઈને ખૂબ વધારે બેચેની છે. તેઓ જાણે છે કે તાલિબાનો અત્યારે ભલે ને એ જાહેરાત કરી રહ્યા હોય કે તેઓ મહિલાઓના શિક્ષણ અને કામ કરવા પર પ્રતિબંધ નહીં લગાવે, પરંતુ જેવું પૂરું અફઘાનિસ્તાન તેમના કબજામાં આવશે અને તાલિબાનની સત્તા કાયમી થશે, ત્યારે મહિલાઓની સ્થિતિ સૌપ્રથમ દયનીય થવાની છે. તેમને ફરી એક વાર પોતાના કામધંધા અને શિક્ષણ છોડીને ઘરમાં કેદ રહેવું પડશે. પોતાને બુરખામાં લપેટીને શરિયા કાનૂનનું કડકાઈપૂર્વક પાલન કરવું પડશે.
આજે અફઘાનિસ્તાની ગાયક, ફિલ્મકાર, અભિનેતા, ડાન્સર, પ્લેયર કોઈ પણ હોય, બધા અફઘાનિસ્તાનથી ભાગી છૂટવાની તક શોધી રહ્યા છે. તાલિબાનના કબજા પછી મોટી સંખ્યામાં કલાકારોએ અફઘાનિસ્તાન છોડી દીધું છે. તેનું કારણ એ છે કે તાલિબાને તેમને શરિયા કાનૂન અનુસાર પોતાના વ્યવસાયનું મૂલ્યાંકન કરવા અને પછી વ્યવસાયને બદલવાનો આદેશ આપી દીધો. જેા તેની અવગણના થશે તો તેઓ ગોળીના નિશાન બની જશે, કારણ કે તાલિબાન પોતાનું ઉદારવાદી મહોરું લાંબા સમય સુધી નહીં સાચવી શકે. અમેરિકન સેનાના સંપૂર્ણપણે અફઘાનિસ્તાન છોડી દીધા પછી તે પોતાના અસલી રંગમાં આવશે.
હવે માત્ર યાદો
જેા અફઘાની મહિલાઓ ૬૦ ના દાયકામાં પોતાની કિશોરાવસ્થામાં હતી અથવા તો એમ કહીએ કે યુવાનીમાં પ્રવેશી રહી હતી, તે હવે વૃદ્ધ થઈ ગઈ છે, પરંતુ તે સમયગાળાની અફઘાનિસ્તાનની યાદો તેમની આંખોમાં આજે પણ ચમક પેદા કરી દે છે. પહેલા અંગ્રેજ સંસ્કૃતિ અને ત્યાર પછી રશિયન કલ્ચરના પ્રભાવના લીધે ૬૦ ના દાયકામાં અફઘાની મહિલાઓની લાઈફ ખૂબ ગ્લેમરસ રહેતી હતી. જ્યારે આજે તેઓ બુરખા વિના બહાર નથી નીકળી શકતી. આ જ અફઘાનિસ્તાનની જમીન પર ક્યારેક ફેશન શોના આયોજન થતા હતા, મહિલાઓ શોર્ટ સ્કર્ટ, બેલબોટમ, મિડી, લોંગ સ્કર્ટ, શોર્ટ ટોપ જેવા પોશાક પર રંગીન સ્કાર્ફ અને મફલર લપેટીને ફરતી દેખાતી હતી. તેઓ હાઈ હીલના જૂતા પહેરતી હતી. વાળને સ્ટાઈલિશ અંદાજમાં કપાવતી. ખુલ્લેઆમ પુરુષોના હાથમાં હાથ નાખીને શાનથી ફરતી હતી. તેમજ ક્લબ, સ્પોર્ટ્સ, થીયેટર અને પિકનિકનો આનંદ માણતી હતી.
કાબુલના રસ્તા પર અફઘાની મહિલાઓની ફેશનેબલ સ્ટાઈલ હોલીવુડની અભિનેત્રીથી બિલકુલ ઊતરતી નહોતી. તેઓ ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવીને ઊંચા હોદ્દા પર કામ કરતી હતી. ૧૯૬૦ થી લઈને ૧૯૮૦ ની વચ્ચેના ફોટો જેાશો તો તમને જેાવા મળશે કે અફઘાનિસ્તાનમાં મહિલાઓ કેટલી બોલ્ડ અને આઝાદ હતી. તેઓ ફેશન સહિત બધા ફિલ્ડમાં અગ્રેસર હતી. તે સમયના કાબુલની તસવીરો એવો આભાસ કરાવે છે કે જાણે તમે લંડન અથવા પેરિસની જૂની તસવીરો જેાઈ રહ્યા ન હોય. ફોટોગ્રાફર મોહમ્મદ કપ્યુમીના ફોટા તે સમયગાળાની પૂરી સ્થિતિ ઉજાગર કરે છે. પછી ભલે ને તે મેડિકલ હોય કે એરોનોટિકલ, અફઘાની મહિલાઓ દરેક ફિલ્ડમાં પોતાનું સ્થાન બનાવી ચૂકી હતી. ૧૯૫૦ ની આસપાસ અફઘાની છોકરાછોકરીઓ થિયેટર અને યુનિવર્સિટીમાં સાથે ફરતા અને મજા કરતા હતા. તે સમયે મહિલાઓની લાઈફ ખૂબ ખુશીઆનંદભરી હતી.
