રમકડાં બાળકના વિકાસમાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવતા હોય છે. માત્ર જરૂર હોય છે યોગ્ય ઉંમરમાં બાળકોને યોગ્ય રમકડાં આપવામાં આવે, પરંતુ આ રમકડા એવા હોવા જેાઈએ જેની સાથે રમતી વખતે બાળકો રમતમાં સંપૂર્ણપણે વ્યસ્ત રહી શકે અને રમતાંરમતાં પોતાના વ્યક્તિત્વના વિકાસ વિશે શીખી શકે. રિમોટ અને બેટરીવાળા રમકડાના બદલે એવા રમકડા તેમને શીખવામાં મદદ કરે છે જેની સાથે બાળક પોતે રમે. ખૂબ સારા એવા રમકડા પણ હોય છે જે સસ્તા હોવા છતાં બાળકો માટે ખૂબ ઉપયોગી હોય છે. પેરન્ટ્સ માટે પણ જરૂરી છે કે તેમણે રમકડાની કિંમતને સ્ટેટસ સિમ્બોલ ન બનાવવા જેાઈએ. માત્ર એ જેાવું જેાઈએ કે તે બાળકો માટે કેટલા ઉપયોગી છે અને બાળકો તેને કેટલા પસંદ કરે છે.
આપણે જ્યારે પણ બાળકોને સમજવાનો પ્રયાસ કરીએ છીએ ત્યારે કોશિશ એ રહેતી હોય છે કે આપણે તેમના ન બોલેલા શબ્દોને પણ સમજી જઈએ. આપણો પ્રયાસ એ જ રહેતો હોય છે કે કોઈક રીતે આપણે પણ તેમની દુનિયામાં પહોંચી જઈએ. આ દુનિયા એટલે જ્યાં એક માચીસનું બોક્સ પણ ઊડતું વિમાન લાગે, જ્યાં નાનાનાના રમકડામાં ઘણા બધા મોટા સપના સજાવેલા હોય અને કાકો સુધી પોતાની સાથે વાતો કરતા રહેવું. ક્યારેક ગાડીના પૈડાની તો ક્યારેક જેાડીજેાડીને માચીસથી મહેલ બનાવવો. આ જ રીતે કોઈ રમકડાના તૂટવાથી કલાકો સુધી આંસુ વહેવડાવવા અથવા નવા રમકડા મળતા જાણે કોઈ ખજાનો મળી ગયો ન હોય તેવી ખુશી વ્યક્ત કરવી.
ભવિષ્યના વિકાસનો પાયો
એ બાળપણને બાળપણ જ ન કહેવાય, જેમાં રમકડાની યાદો ન હોય, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે રમકડા સાથે રમવું માત્ર એક ક્રિયા નથી, પરંતુ તેનાથી એક સોનેરી ભવિષ્યના વિકાસનો પાયો પણ નખાતો હોય છે. રમકડા અને રમતથી સ્વયંમાં જાગૃતિ, સ્વયંના બીજા સાથેના સંબંધ, આત્મવિકાસ અને આત્મ અભિવ્યક્તિ જેવી ઘણી બધી બાબત બાળકો શીખતા હોય છે, જે યોગ્ય વ્યક્તિત્વ વિકાસ માટે ખૂબ જરૂરી છે. ચાઈલ્ડ, અડોલસેન્ટ એન્ડ પેરન્ટલ હેન્ડલિંગ એક્સપર્ટ સાઈકોલોજિસ્ટ ડોક્ટર સોનલ ગુપ્તા જણાવે છે કે ઘણી વાર જે વાતોને બાળકો પોતાના માતાપિતાને નથી કહી શકતા તેને તેઓ રમકડાના માધ્યમથી કહી શકે છે. તેથી પેરન્ટ્સ માટે પણ જરૂરી છે કે તેઓ પોતાનો થોડો સમય બાળકો સાથે રમવામાં પસાર કરે અને તેમની દુનિયાનો ભાગ બને. મનોવૈજ્ઞાનિક આ પ્રક્રિયાથી ‘પ્લે થેરપિ’ થી બાળકોની દુનિયામાં પ્રવેશ કરે છે અને તેમની ઘણી બધી ગૂંચવણને ઉકેલવાનો પ્રયાસ કરતા હોય છે.
