આપણે એ સમજવું પડશે કે વિકાસ અને મહિલા ઉત્થાન બે અલગ બાબત નથી. તેમને બે અલગ દષ્ટિકોણથી જેાતા માત્ર નિષ્ફળતા જ હાથ લાગશે. મહિલાઓને વિકાસના મુખ્ય પ્રવાહમાં સામેલ કરવાનો પ્રયાસ થાય જેથી તે?આત્મનિર્ભર અને જાગૃત થઈ શકે. મનમાં કંઈક સાહસિક અને દુષ્કર કરી બતાવવાની વાત નક્કી કરવી અને સફળતાપૂર્વક કરી બતાવવાનું આજની મહિલાઓએ શીખી લીધું છે. આ ૧૦-૨૦ વર્ષ પહેલાં સુધી મહિલાઓ વિચારી નહોતી શકતી પણ હવે તેમની પાસે રસ્તા અને હિંમત છે. મહિલાઓ એકબીજાના અનુભવથી પણ પ્રેરિત થઈ રહી છે. ભૂતકાળમાં મેક ઈન ઈન્ડિયા હેઠળ બનેલી બોટમાં સવાર થઈને ૬ મહિલા અધિકારીઓએ એક સાહસિક અભિયાનને અંજામ આપ્યો. તે ૧૯ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૭નો દિવસ હતો જ્યારે ઐશ્વર્યા, એસ. વિજયા, વર્તિકા જેાશી, પ્રતિભા જમ્વાલ, પી. સ્વાતિ અને પાયલ ગુપ્તાએ આઈએનએસ બોટ પર પોતાની સફર શરૂ કરી. ૧૯ મે, ૨૦૧૮ના તે ૨૧,૬૦૦ નોટિકલ માઈલ્સ એટલે કે ૨૧૬ હજાર દરિયાઈ માઈલનું અંતર પાર કરીને પાછી આવી હતી. આ અભિયાનમાં લગભગ ૨૫૪ દિવસનો સમય લાગ્યો અને તેની સાથે આ ૬ નેવી મહિલા અધિકારીઓએ પોતાના નામને ઈતિહાસના પાને પણ નોંધાવી લીધું.
૨૧ મે, ૨૦૧૮ના રોજ તે ઓસ્ટ્રેલિયા, ન્યૂઝીલેન્ડ, પોલેન્ડ અને સાઉથ આફ્રિકા થઈને ગોવા પહોંચી. તેમની સામે પણ એટલા જ પડકારો હતા જેટલા પુરુષો સામે આવે છે, પરંતુ તેમણે તેનો હિંમતથી સામનો કર્યો અને સફળતા મેળવી. આ છે આજની નારીની બદલાયેલી છબિ એટલે કે જાતે આગળ વધીને જેાખમનો સામનો કરનારી મહિલાઓ. આ પ્રગતિ ભલે ને ૧૯૪૭ની આઝાદીની દેન છે અથવા વિશ્વમાં આવતા પરિવર્તનની, ખૂબ સુખદ છે અને તેને ૭૫ દાયકા વીત્યા પછી યાદ કરવી એક સારી વાત છે. ભારતને આઝાદ થયે ૭૫ વર્ષનો સમય વીતી ગયો છે. આઝાદીને ૭ થી વધારે દાયકાની મુસાફરીમાં દેશની મહિલાઓનું જીવન ઘણું બદલાયું છે. તેમની સ્થિતિમાં સુધારો આવ્યો છે. તેમને અનેક અધિકાર મળ્યા છે, તેમણે કેટલાય બંધનથી મુક્તિ મેળવી છે, અનેક પ્રકારના અધિકારની લડાઈ લડી છે, કેટલીય જગ્યાએ સફળતાના નવા ધ્વજ લહેરાવ્યા છે, કેટલાંય ક્ષેત્રમાં પુરુષો પાસેથી બાજી મારી છે. પરંતુ એ વાતને પણ નકારી શકાય તેમ નથી કે કેટલાય અર્થમાં તેમની જિંદગી આજે પણ પરંપરાગત યાતનાની સષ્ટ ભોગવી રહી છે. આજે પણ તેમને નિમ્ન દરજ્જે પ્રાપ્ત છે, આજે પણ તેમનું શારીરિક શોષણ થઈ રહ્યું છે અને આજે પણ તેમની મુઠ્ઠી ખાલી જ છે.
